Ekonomik amaçla yetiştiricilik yapmak, yetiştirilen hayvanın istenen özellikleri genetik potansiyelinde sahip olmasına bağlıdır. Bu üstün verim özelliklerini uygun bakım besleme koşullarında en iyi gösterirler. Diğer bir anlatımla gelecekte gerçekleşmesi beklenen yetiştirme ve pazar koşullarında en yüksek kazancı sağlamak için genetik ıslahın aynası çevre koşullarıdır.
Islah populasyonunda yer alan damızlıkçı işletmeler üretim işletmelerinin talep ettiği genotip özellikleri sahip sığırları yetiştirmek ve bu işletmelere uygun fiyatlarla sunmak amacıyla faaliyet yaparlar. Bu amaç çerçevesindeki işletmeler birleşerek Damızlık Birliklerini kurmuşlar. Ülkemizde yeni kurulan Damızlık Birlikleri aracılığı ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı kapsamlı Islah Programları ve sertifikalı damızlık pazarlama faaliyetlerini başlatmıştır.
Birlikler bütün bu program ve faaliyetlerin temel taşı olan soy kütüğü kayıtlarını üye işletmelerine tutturmak zorundadır. Daha sonra ekonomik açıdan önemli olan sığır özelliklerinin durumunun belirlenmesi amacıyla belli bir sığır sınıflandırma eğitiminden geçmiş yetkililerce bu işletmelerin inekleri sınıflandırılmalıdır. Veriler Bilgisayar programına aktarılarak , işletmelerin damızlık değerlerinin durumu ve bölge popülasyonu içindeki yeri tespit edilir. İşletmenin yetersizliğinde, genetik yapısını istenen yönde ve miktarda değiştirmeye yönelik ıslah çalışmaları yapılır, ıslah çalışmalarında işletmedeki ineklerin en kötü özellikleri tek tek ele alınmalı ve bu ineklerden doğacak damızlık dişi buzağılarda en aza indirebilmek için doğru boğa seçimi yapılmalıdır. Boğaların özellikleri tohumladıkları ineklerin kötü özelliklerini iyileştirici , iyi özelliklerini geri götürmeyecek nitelikte olmalıdır. Böylece yıllar sonra istenen ekonomik özelliklere sahip, uzun ömürlü damızlıkçı populasyonlar elde edilebilir.
İşletmenin süt satışlarından sonraki en büyük geliri damızlık satışlarıdır. Hem işletmenin geleceği hem de damızlık satışlarından beklenen kazancı sağlamak için ıslah çalışmalarından sonra damızlık düvelerin gelişimi önem verilmelidir. 16-17 aylık veya 350-380 kğ canlı ağılığına ulaşan düveler sınıflandırma yapılamadığından kolay doğum özelliğine sahip babasının özelliklerine yakın boğa spermiyle tohumlanmalıdır. Ancak doğumunu yaptıktan sonra sınıflandırılarak amaçlı çiftleştirme yapılabilir. Düveler doğumundan buzağılamasına kadar olan dönemde itinalı bakım ve dengeli besleme ile elde edilecek hızlı büyüme sayesinde işletmede üretkenliğe geçer veya damızlık satışı daha kolay olur. İşletmeye gerekli düve miktarı ayrıldıktan sonra fazlası arza sunulur. Bu miktar planlı olarak önceden belirlenip Damızlık Birliğinin satış listesine kulak numaraları yazdırılmalıdır.
Damızlık satışında ıslah çalışmaları kadar arza sunulan ortam, sığırın dış görünüşü, temizliği çok önemlidir. Örneğin çok iyi genetik yapıya sahip düveler kirli ortamda ve boynuzlu ise alıcıya cazip gelmemektedir. Sığırın duruşu, sütçü tipi, soykütük kayıtlarının güvenirliliği önemlidir. Gebe düvelerin sağmallarla karışık veya derin gübre ortamında arza sunulması düvenin olduğundan küçük görünmesine ve olumsuz izlenim uyandırmasına neden olmaktadır. Bunun için gebe düveler ayrı padoglarda ve temiz olarak arza sunulmalıdır. Holstein düvelerde siyah ile beyaz arasındaki sınır net, renkler koyu ve parlaktır. Tercihli olarak bu renkler vücuda eşit olarak dağılmış ve tüyler kısa olması istenir. Serbest ahır sisteminde boynuzsuz özellik arandığından damızlık dişi buzağıların boynuzları yakılmalıdır.
Kaliteli Damızlık satışlarında Devlet Islah çalışmalarını desteklemek amacıyla damızlık alanlara prim vermektedir. Hayvan ıslah sektörü diğer sektörlerle içiçedir, üretilen damızlıkların yüksek fiyatlarla arza sunulması, talebin azalmasına dolaysıyla, damızlık sığırların yurt içi dağılımının yavaşlamasına neden olacaktır.
Ülke ekonomisi ve hayvancılığın geleceği açısından, üstün verimli damızlıklar üretmek için ıslah programlarını uymak, bu damızlıkları iyi koşullarda yetiştirmek ve uygun fiyatlarla piyasaya sunmak şarttır.
Nusret MERCAN
Birlik Vet. Hek. |
|
